زنگ خطر فرونشست زمین نزدیک تخت جمشید بلندتر شد
تاریخ انتشار: ۵ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۷۱۸۳۳
از چند سال پیش که باوجود هشدار کارشناسان و جدی نگرفتن مسئولان، زمین در ۳۰۰ متری تختجمشید و منطقه نقش رستم دهان باز کرد، تا امروز که این شکافها درحال افزایش و عمیقتر شدن است، نهتنها اقدامی برای جلوگیری از این پدیده طبیعی خطرناک نشده، بلکه عوامل انسانی مخرب و ایجاد کننده آن نیز گسترش یافته است. گسترش دامنه کشاورزی بهویژه کشت برنج و حفر چاههای جدید در منطقه ممنوعه مرودشت، برخی از این عوامل مخرب و غیرقانونی است که نه تنها محدود و ممنوع نشده، بلکه گسترش هم یافته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بر اساس مطالعاتی که دانشگاه شیراز روی دشت شیراز و مناطق دیگری از فارس انجام داده زمین در برخی نقاط استان فارس حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر و در برخی مناطق دیگر حدود ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی متر فرونشست داشته که این مسئله بهشدت نگران کننده است. شکافی که در سالهای گذشته روبهروی صفه تخت جمشید و در فاصله ۲۵۰ متری آن ایجاد شده بود، ۲۰۰ متر طول و یک متر عرض و عمق داشت. چند شکاف نسبتاً عمیق نیز در فاصله ۵۰۰ متری تخت جمشید ایجاد شده که نه تنها بر شدت نگرانیها افزوده، بلکه زنگ هشدار را برای گسترش این شکافها و فرونشستها و بلعیده شدن سازه باستانی تخت جمشید به صدا درآورده است.
گسترش شالیزارها در منطقه بیآب مرودشت
کارشناسان که از چند سال پیش درباره این فرونشستها و تبعات زیانبار آن در منطقه مرودشت (دشتی که تخت جمشید و نقش رستم در آن واقع شده)، هشدار داده بودند و همچنان روی این هشدار و نگرانی پافشاری میکنند، معتقدند فقط از طریق راهکارهایی، چون تغییر الگوی کشت، جلوگیری از حفر چاه جدید، تغییر نوع آبیاری و فرهنگسازی درخصوص مصرف بهینه آب میتوان مانع از فرونشست زمین در این محدوده باستانی شد.
با اینهمه اخبار خوشی از آن منطقه به گوش نمیرسد و گویا هیچ ارادهای برای نجات سرزمین فارس و آثار باستانی آن که بخشی از هویت تاریخی فرهنگی ایران عزیز است، وجود ندارد. گواه این ادعا اخباری است که از حفر چاههای جدید در منطقه مرودشت و حریم تخت جمشید باشکوه به گوش میرسد. نگرانی از حفر چاههای جدید را بگذارید کنار کشت محصول آببر برنج در منطقه و اطراف تخت جمشید که نهتنها محدود و ممنوع نشده، بلکه گسترش هم یافته است.
کشت برنج در منطقه کمبارش استان فارس و دشتهایی که به واسطه بیآبی در فهرست دشتهای ممنوعه قرار گرفتهاند، فقط از یک طریق امکانپذیر است و آن هم نیست جز حفر چاه و چاههای جدید و به یغما رفتن منابع اندک آب زیرزمینی؛ رویهای که پیامدی جز فرونشست زمین و ایجاد شکاف و ترکهای غمیق و غیرعمیق ندارد؛ پدیدهای که از هر سو روی زمین میخزد و در درازمدت هر سازه و بنا و زیرساختی را به پایین میکشد و نابود و ویران میکند.
اطلاعاتی که از پایش میدانی منطقه مرودشت به دست آمده، حاکی از آن است که کشاورزان بیش از هر محصولی به کشت برنج روی آورده و حتی حاضرند دستمزدهای بالایی به کارگرانی که روی شالیزارهایشان کار میکنند، بپردازند. این درحالی است که کشت برنج طبق قانون فقط در استانهای شمالی کشور قانونی است، اما قیمت بالا و وسوسهانگیز این محصول نهتنها کشاورزان استان فارس بلکه سایر نقاط کشور را هم در نبود بازدارندههای قوی قانونی به کشت این محصول حتی در بی آبترین نقاط سوق داده است.
ضرورت مدیریت سریع و جامع منابع آبی
سید محمدجعفر ناظمالسادات، رئیس مرکز پژوهشهای علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیرازبا ابراز نگرانی از این رویه گفت: با گذشت زمان، آب و هوا به سمت شرایط حدی و مرزی نزدیک میشود و این یعنی با گرمتر شدن هوا احتمال اینکه سیل رخ دهد و یا خشکسالی شدید حاکم شود، بیشتر میشود. به طور مثال: در شیراز، دما نسبت به یک قرن گذشته حدود دو درجه گرمتر شده است.
ناظمالسادات گفت: بر این اساس در آینده با چنین پدیدههایی بیشتر مواجه میشویم؛ پدیدههایی که باوجود آنها نفوذ آب به زیرزمین کمتر و سیلاب بیشتری رخ میدهد. از سوی دیگر بارندگیهای آرامی که نفوذپذیری بالایی در زمین داشته باشد، کاهش مییابد، لذا مدیریت این شرایط با زمانی که بارشها در خاک نفوذ پیدا میکند هم متفاوت خواهد بود.
به گفته او، مشکلی که اکنون دشت مرودشت و بسیاری از دشتهای فارس با آن مواجهاند، این است که در گذشته آب تا نزدیکی سطح زمین وجود داشت و حتی مردم از بالابودن سطح آب در عذاب بودند، اما با گذشت زمان، آب پایینتر رفته و در برخی نقاط به چند صد متری رسیده است.
این استاد دانشگاه با ابراز نگرانی از تنش آبی بوجود آمده در منطقه و با تأکید بر اینکه ضروری است در محدوده تخت جمشید و حتی پاساردگاد، مدیریت آب به صورت ویژه در دستور کار قرار گیرد، تأکید کرد: ضروری است اداره کل میراث فرهنگی و شرکت آب منطقهای با یکدیگر همکاری کنند تا آب در این منطقه، مختص همین محدوده جغرافیایی باشد و اجازه خروج آب از این محدوده به مناطق پاییندست داده نشود، زیرا در این صورت طی ۱۰ سال آینده شاهد یک فرونشست کلی و وسیع خواهیم بود. فرونشستی که ممکن است امسال و یا دو سال دیگر به چشم نیاید، اما به یکباره زیر زمین خالی شده و با فاجعه غیرقابل جبرانی روبهرو خواهیم شد.
ناظمالسادات هشدار داد که اگر منابع آبی همچنان مثل گذشته مدیریت نشود، احتمال اینکه در آینده نزدیک در نقاط مختلف دشت مرودشت با فرونشستهای متعدد و عمیق زمین مواجه شویم، بسیار زیاد است.
این کارشناس و استاد دانشگاه گفت: اجازه برداشت آبهای زیرزمینی و انجام کشاورزی و کشت محصولات آببر باید تا محدوده مشخصی از پایگاه جهانی تخت جمشید ممنوع شود. کشتهای آبی نیز به کشتهای گلخانهای تبدیل شوند، زیرا ادامه برداشت آب، آثار باستانی مرودشت را به طور قطع دچار خسارتهای جبران ناپذیر خواهد کرد و احتمال فروپاشی و نابودی کامل آنها با این رویه دور از انتظار نیست.
مرودشت؛ سرزمین پرآب و آبادی که سال به سال خشکتر میشود
شهرستان مرودشت با آب و هوای معتدل و کوهستانی در شمال استان فارس قرار دارد و مرکز آن یعنی شهر مرودشت پس از شیراز دومین شهر پرجمعیت استان فارس است.
مرودشت بیش از هر چیز به آثار تاریخی و باستانی بینظیرش شهره است، آثاری که در صدر فهرست آنها سازه و کاخ بزرگ و باشکوه تخت جمشید نشسته است.
پاسارگاد (مقبره کوروش)، نقش رستم، نقش رجب، آرامگاههای اردشیر دوم و سوم، و دهها اثر تاریخی دیگر از زیباییهای این منطقه است که آن را به یکی از مقاصد مهم گردشگری ایران عزیزمان تبدیل کرده است.
وجود منابع غنی خاک و آب از دیرباز این شهرستان را همچنین به یکی از قطبهای بزرگ کشاورزی تبدیل کرده، به گونهای که شغل عمده مردم آن سرزمین کشاورزی و دامداری است.
خشکسالیهای یکی دو دهه اخیر در کشور و بویژه استان فارس، اما باید به محدود یا مکانیزه شدن کشاورزی و تغییر الگوی کشت در منطقه منجر میشد که نه تنها متاسفانه چنین امری صورت نگرفت، بلکه به دلیل گسترش جمعیت و نیاز به تولید محصول بیشتر، دامنه کشاورزی و حتی کشت محصولات آب بر و ممنوعهای، چون برنج و به دنبال آن حفر چاه نیز در منطقه افزایش یافت.
چاههایی که بالاخره تخت جمشید را میبلعند!
طبق آمار و ادعای کارشناسان هم اکنون برخی از ذخایر آبهای زیرزمینی که برای کشاورزی برداشت میشود از عمق ۲۰۰ متری است که در دشتهایی مثل مرودشت حتی از عمق بیش از ۳۰۰ متر نیز برداشت آب صورت میگیرد.
همچنین گفته میشود که از ۱۰۰ هزار حلقه چاه آبی موجود در فارس نزدیک به بیست هزار چاه آب مربوط به دشت مرودشت است. در چنین شرایطی طبیعی است که تحقیقات اساتید بخش زمین شناسی دانشگاه شیراز خروجیاش این باشد که دشت مرودشت سالانه ۲۰ سانت از زمین افت و فرونشست میکند. فرونشستی که به اذعان تمام کارشناسان آب و خاک در آیندهای نه چندان دور میراث ملی و جهانی کشورمان را به دست طوفان ویرانی و فراموشی خواهد داد.
منبع: خبرگزاری تسنیم
باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیرازمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: خطر فرونشست تخت جمشید چاه های جدید تخت جمشید استان فارس دشت مرودشت کشت برنج حفر چاه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۷۱۸۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مرگ خاموش تخت جمشید و بیستون
تختجمشید جزء نخستین آثار جهانی ایران بهشمار میرود که در سال ۱۳۵۸ در فهرست یونسکو به ثبت رسید. محوطه باستانی بیستون نیز به عنوان هفمین اثر ملی ایران در سال ۱۳۸۵ در این فهرست اضافه شد. در قوانین و ضوابط یونسکو تاکید شده، اثرات مخرب توسعهای و محیطی نظیر آلودگی آلایندهها ازجمله عوامل تهدیدکننده مواریث جهانی به شمار میروند و نباید در حریم این آثار اقدامات توسعهای زیانبار صورت بگیرد. این درحالی است که متخصصان میراثفرهنگی از دهههای گذشته نسبت به میزان بالای آلایندههای شیمیایی و تاثیر مخرب آن بر بناهای تاریخی هشدار دادهاند.
اما در دو پرونده تختجمشید و بیستون اوضاع متفاوت است، پتروشیمی مرودشت پیش از ثبت جهانی تختجمشید احداث شده بود و زمان ثبت این اثر؛ وجود داشت. هر چند که تلاشهایی در دولت هشتم با هدف جابجایی پتروشیمی مرودشت صورت گرفت، اما این تلاشها به سرانجام و نتیجهی مطلوب نرسید به طوریکه در سالهای اخیر پتروشیمی مرودشت نهتنها روند بهسازی و نوسازی خود را ادامه داد که یک مجتمع دیگر در جهت توسعه اهداف پتروشیمی احداث شد.
حالا نزدیک به نیم قرن از فعالیت پتروشیمی مرودشت میگذرد و آلایندههای شیمیایی رها شده در هوا بلای جان نقوش تختجمشید هم شده است.
متخصصان گلسنگشناسی سالها پیش به دلیل گستردگی گلسنگهای نیتروژن دوست در سطوح تاریخی تخت جمشید و نسبت به وجودآلایندههای شیمیایی نیتروژندار حاصل از فعالیت شرکت پتروشیمی مرودشت در رشد سریع گلسنگها هشدار داده بودند.
مبارزه با گلسنگهای بناهای تاریخی، یک موضوع جهانی است«علیرضا جعفری زند» باستانشناس اعلام کرد: شرکت پتروشیمی مرودشت تاثیر مستقیم و مخربی بر نقوش تختجمشید و تخترستم دارد بهطوری که پیش از انقلاب نیز این موضوع مطرح بود که آلایندههای ناشی از فعالیت شرکت میتواند به بناهای تاریخی منطقه صدمه وارد کند بههمین خاطر طرح انتقال پتروشیمی مطرح شد، پس از انقلاب، در دولت هشتم طرح انتقال پتروشیمی بهخاطر آلایندههای شیمیایی شتاب گرفت، اما متاسفانه طرح جابجایی پتروشیمی با وجود انتقادات کارشناسان هیچگاه به نتیجه نرسید.
این باستانشناس با بیان اینکه درحالحاضر شاهد افزایش رشد گلسنگها در تخریب نقوش تختجمشید هستیم، ادامه داد: اخیرا که از محوطه جهانی تختجمشید بازدید کردم متوجه رشد گلسنگها روی آثار سنگی و نقوش تختجمشید شدم. هرچند که در رشد این گلسنگها رطوبت نقش بهسزایی دارد، اما آلایندههای شیمیایی رها شده در هوا از سوی شرکت پتروشیمی و رطوبت حاصل از بارانهای اسیدی، بدترین و زیان آورترین آسیب را به سنگنگارهها وارد کرده است.
او با تاکید بر اینکه مبارزه با گلسنگ در آثار تاریخی یک موضوع کاملا جهانی است، ادامه داد: شهرهای رم و فلورانس در ایتالیا دارای بیشترین آثار سنگی هستند، اما مرمتگران و کارشناسان ایتالیایی از سال ۲۰۱۳ با روشهای علمی شروع به گلسنگزدایی کردند و پروژه گلسنگزدایی چندین سال هم به طول انجامید چراکه گلسنگ در تمام آثار تاریخی دنیا وجود دارد و از بین بردن آن به علم نوین و شیوههای اصولی نیاز دارد.
جعفریزند گفت: ایتالیا در حوزه گلسنگزدایی بسیار پیشرفته است و با یک برنامه جهانی در حوزه گلسنگزادیی پیشمیرود، برنامه مبارزه با گلسنگها در آثار و بناهای سنگی، یکسال و نیم طول کشید، جلسات متعدد برگزار شد و از سراسر دنیا کارشناسان گردهم آمدند تا یک شیوه درست را برای گلسنگزدایی بناهای سنگی ایتالیا در پیش بگیرند.
این باستانشناس معتقد است، در ایران، اما مطالعات علمی و آکادمیک در زمینه گلسنگها مشاهده نمیشود. آلایندههای ناشی از فعالیت پتروشیمی یکی از عوامل در افزایش گلسنگهای تختجمشید است و وضعیت رشد گلسنگها در بناهای تاریخی ایران به قدری جدی است که نه تنها نقوش تختجمشید با زوال مواجهاند که نقوش محوطه باستانی بیشاپور بهواسطه رشد گلسنگها دیگر دیده نمیشود.
جعفریزند با بیان اینکه فعالیتهایی که در کشور در جهت گلسنگزدایی انجام میشود به هیچوجه علمی نیست، افزود: تختجمشید یک اثر جهانی است و مرمت آن نیز نیازمند یک تفکر جهانی است. در ایوان جنوبی کاخ تچرا برخی نقوش به رنگ سبز درآمدهاند و متاسفانه هنوز با واتر جت، یعنی ابزاری که با فشار آب را پرتاب میکند برای رفع گلسنگها استفاده میشود. درحالی که این روش مناسب سنگهای مقاوم مثل مرمرین یا گرانیت است نه سنگهای آهکی تختجمشید که بسیار شکننده و درحال ورقه شدن است.
بیستون در صدر تخریب گلسنگهاهنوز مشخص نیست که چرا آن زمان پالایشگاه پتروشیمی بیستون که از عـمده تـولیدکنندگان آلکیل بنزن خطی (L.A.B) و آلکیلاتسنـگین (H.A.B) در ایران و منطقه خاورمیانه است در فاصلهای نزدیک و درست بیخ گوش محوطه باستانی بیستون احداث شد؟ اما آنچه مشخص است میزان بالای ترکیبات نیتروژن دار و تبدیل آن به اسید نیتریک و تاثیر جدی آن بر این محوطه جهانی است. اسیدنیتریک (HNO۳) یا جوهر شوره یک اسید قوی است که از ترکیب نیتروژن (N)، اکسیژن (O) و هیدروژن (H) تشکیل شده است.
«محمدسهرابی» که پیشتر راجع به تهدیدات گلسنگها روی بناهای تاریخی بهخصوص تعدادی از میراث جهانی ایران که در عرصههای طبیعی قرار دارند هشدار داده بود، گفت: درحال حاضر تاثیر مخرب گلسنگهای رشد کننده روی سطوح تاریخی در بیستون بسیار چشمگیرتر از سایر بناهای تاریخی دیگر حتی تختجمشید است.
به گفته این متخصص گلسنگشناس، موقعیت جغرافیایی پتروشیمی بیستون و تصاعد گازهای نیتروژن دار ناشی از فعالیت آن مرکز صنعتی؛ توام با وجود سایر عوامل زنده و غیر زنده موثر بر رشد گلسنگها؛ سبب شده که گلسنگهای بیستون، غالبا تبدیل به گلسنگهای نیتروژن دوست شوند و فعالیت آنها بسیار سریعتر و مخربتر از روند معمول پیش رود.
او معتقد است، مطالعات در سایر کشورها نشان میدهد که پالایشگاههای پتروشیمی و تصاعد گازهای نیتروژندار ناشی از فعالیت آنها بر اجتماع یا کلونیگلسنگ هاتاثیرگذار هستند، اما برخی افراد بیتجربه افزایش آلودگی هوا را برای کاهش گلسنگها را مناسب میدانند که این قیاس مع الفارق است، چراکه نباید تاثیر آلودگی هوا بر روی گلسنگهای اپیفیت یا رشد کننده بر روی پوست درختان (حساس به آلودگی) را با تاثیر آلودگی هوا بر روی گلسنگهای سنگزی مقاوم به آلودگی هوا مقایسه کرد و نظریه و تئوری ارایه کرد.
سهرابی تاکید کرد: شکی نیست که با افزایش ترکیبات نیتروژن دار ترکیب کلونیگلسنگهای نیتروژن دوست در سطوح سنگهای تاریخی زیاد شده و بقای زیبایی بصری مهمترین آثار تاریخی ایران را با تهدید جدی مواجه میکند؛ بنابراین سهم صنعت پتروشیمی منطقه در تشدید فرسودگی زیستی ناشی از فعالیت گلسنگها در محوطه باستانی بیستون غیرقابل انکار است.
تاکنون اقدامی برای ارزیابی مخاطرات زیست محیطی ناشی از فعالیت پالایشگاه منطقه بر سطوح آثار تاریخی و حتی تحقیقات علمی برای بررسی فرسودگی زیستی در میراث جهانی بیستون صورت نگرفته است. سهرابی گفت: البته با حمایت وزارت میراث فرهنگی در طی سالهای گذشته پیشرفتهای زیادی در تهیه اطلس گلسنگهای تخت جمشید صورت گرفته و این اطلس آماده شده که در تدارک تامین مالی برای انتشار آن هستیم.
شکی نیست که تصاعد ترکیبات نیتروژن دار از مراکز صنعتی و تبدیل آن به اسید نیتریک سبب افزایش خورندگی سطوح سنگی میشود. مقالات علمی متعددی نیز در این خصوص توسط متخصصان منتشر شده است.
پیروز چالش پتروشیمی و پایگاه میراثفرهنگی کیست؟سال هاست آلایندههای محیطزیستی در بیستون وجود دارد، پتروشیمی با حمایت مسئولان شهری و استانداری همچنان در جای خود ایستاده است و زیر بار طرحهای مطالعاتی و آسیبشناسی پایگاه میراثفرهنگی بیستون نمیرود. طرحهای مطالعاتی میراثفرهنگی نیز بهدلیل نبود بودجه به نتیجه نمیرسند و در این میان؛ یکی از مهمترین آثار جهانی ایران در مخاطره گازهای آلاینده قرار گرفته است. اما نتیجه چه میشود؟
«صامت اجرایی» مدیرپایگاه جهانی بیستون درخصوص احداث پتروشیمی بیستون و تاثیر آلایندههای آن بر کتیبه بیستون گفت: پیش از آنکه پرونده بیستون در میراث جهانی به ثبت برسد، پتروشیمی بیستون در فاصله ۵ کیلومتری هوایی که هماکنون در حریم منظری این اثر جهانی قرار گرفته، احداث شده بود.
وی افزود: همان زمان که پرونده ثبت جهانی بیستون درحال ثبت بود شرکت پتروشیمی نیز به عنوان یکی از مشکلات در پرونده دیده شده بود. سالها قبل هم برای تعیین میزان آلایندگی و تاثیر آن بر کتیبه بیستون مطالعاتی صورت گرفت که البته هنوز نتایج مطالعات مشخص نشده است، اما با آزمایشاتی که روی نمونههای مشابه این آلایندهها انجام گرفته مشخص شده که این آلایندهها میتواند دلیل بارانهای اسیدی و تاثیرات مخرب بر کتیبه باشند.
مدیر پایگاه بیستون تاکید کرد: در سال جدید بودجهای اختصاصی برای مطالعات و خرید تجهیزات پایش کتیبه بیستون در نظر گرفته شده تا با پایش یکساله به بررسی آلایندهها تا لرزش کتیبه بپردازیم. در این خصوص مشاور تایید شده و تجهیزات نیز قرار است بهزودی خریداری شود.
اجرایی، اما به پیگیریهای مداوم پایگاه جهانی بیستون از پتروشیمی کرمانشاه اشاره کرد و گفت: زمستان سال ۱۴۰۱ پایگاه میراث جهانی بیستون جلساتی با مدیرعامل پتروشیمی با هدف اجرای مطالعات آسیبشناسی و نجاتبخشی کتیبه بیستون برگزار کرد و درخواست همکاری برای اجرای طرح مطالعاتی و آسیبشناسی داشت که متاسفانه پتروشیمی موافقت نکرد و زیر بار مطالعات آسیبشناسی و نجاتبخشی نرفت.
به گفته اجرایی، پایگاه بیستون در این سالها بحثها و درگیریهای متعددی با پتروشیمی داشته، اما آنها هیچگاه زیر بار این طرح نرفتند و در آخرین جلسه مدیرعامل پتروشیمی اعلام کرد که من میتوانم برای میراثفرهنگی گریه کنم، اما نمیتوانم نان بدهم.
آنطور که مدیر پایگاه میراث جهانی بیستون میگوید: درحالحاضر از آنجا که طرحهای مطالعاتی میراث فرهنگی مبنی بر آلایندگی پتروشیمی به نتیجه نرسیده، نمیتوانیم این آلایندگیها را اثبات کنیم و از حمایت استانداری و مدیران شهری برخوردار باشیم، اما با نتیجه طرح پایش قطعا به نتایج مستند و قابل قبولی خواهیم رسید که بدین وسیله با حمایت و همراهی استانداری و مسئولان شهری میتوانیم طرح همکاری مطالعه و پایش را با کمک پتروشیمی پیش ببریم و این مجموعه ارزشمند جهانی را از گزند آلایندهها حفظ کنیم.
منبع: عصر ایران